Manuela a Chorona

Na memoria colectiva das pequenas vilas gárdanse narracións, contos, relatos máis ou menos reais que ás veces son verdadeiras xoias literarias.

Cando alguén morre na aldea a xente acode para dá-lo pésame ós parentes con apertas de man e moito biquiño  “Deus a teña na gloria”, “Non chores, que está no ceo pedindo por todos vós”. Pero as bágoas de dor verdadeiro non se ven. Despois do enterro seguen coa rutina  dos traballos, coas súas ledicias e penas, compañeiras inseparables da vida cotiá.

O señor Agustín, nunha noite de inverno a carón do lume da lareira contábame cando el era aínda un picariño había a costume de chorarlle ós defuntos; había que lembrar as súas boas obras ou inventalas   se nas tivera  Por iso chamaban á chorona que  co seu exemplo, chorando, facía chorar a tódolos presentes. Chamábase  Manuela do Carballo, coñecida tamén por Manuela a Chorona. Tiña a Manuela un fillo de pai descoñecido, que era a súa alma , por el vivía, era a ledicia do seu corazón.

Chamábase Manuela a Chorona porque se dedicaba a ir ós enterros daquela bisbarra a chorar polos defuntos. Ela choraba tan ben que coas súas bágoas facía chorar a tódolos acompañantes do defunto.

Cos seus cincuenta anos cumpridos, toda vestida de loito e pano na cabeza que case lle tapaba os ollos, dicía tantas louvanzas do morto que daba gloria oíla. ¡Que ben falaba, que cousas tan bonitas dicía! Os parentes do defunto parecían ata satisfeitos de que morrera o pobriño para poderen escoitar tódalas louvanzas que saían dos beizos de Manuela. Tan ben choraba e tan ben falaba que deixaba admirados aos da comitiva  das virtudes que nunca souberan do defunto.

O primeiro que se facía cando había defunto nunha casa, antes de avisar ao cura, ir ao xulgado para arranxar os papeis ou chamar ao sancristán para tocar a morto, era chamar a Manuela a Chorona; o demais xa se arranxaría con máis vagar.

Unha vez foi a un enterro. Era inverno e chovía a mazo. Zorregaban os lóstregos e zoaba o vento cando saía o defunto da casa. Salmodiaba o crego os rezos de defuntos con voz cansa metido dentro dun inmenso paraugas. Mansiñamente ponse a camiñar a comitiva fúnebre. Ninguén fala. De súpeto comeza a Manuela coa súa laboura. Saíanlle os suspiros do fondo do seu peito, logo con queixumes e voz entrecortada comezou a pregoar as bondades  do defunto. Detense un pouco e chora, xeme, ergue as mans ó ceo, turra polos pelos con tal patetismo que ata aterrece ós acompañantes.

A xente do acompañamento non podía menos que chorar, choran homes e mulleres, pero choran esmorecidos coma se o mundo finara co defunto. Tantas bondades lle cargaron ao morto que o que non soubera nada máis, pensaría  que non iría para o cemiterio senón dereitiño para o ceo.

Un día, cando estaba coa súa laboura nun enterro, danlle a mala nova de que o seu filliño morrera afogado no Regueiro do Curro. Naquel mesmo intre deixou de chorar. Cos ollos aberto, sen dicir nin unha palabra, foise para a súa casa. As bágoas non saían dos seus ollos. A xente murmuraba dela, enchíana de aldraxes:  mala nai, fol de veleno, ¡qué entrañas tes ti que nin botas unha bágoa polo teu filliño!

Pobre Manela; era tanta a dor do seu corazón que nin o consolo das bágoas lle quedaba.